Dowiadujemy się, że wszystkie książki o rycerskich i dworskich przygodach, które czyta Don Kichot, zawróciły mu w głowie i w rzeczywistości uczyniły go nieco szalonym. To, czy Kichot jest rzeczywiście szalony, jest jedn ym z pytań, o które spierają się krytycy.
Szalony czy nie, Kichot decyduje, że świat przedstawiony w czytanych przez niego romansach o idealistycznych, walecznych rycerzach i pięknych damach jest lepszy od świata, w którym żyje, więc postanawia być zmianą, którą chce zobaczyć. P ostanawia zostać rycerzem i z dostępnych materiałów tworzy dla siebie świat rycersko-romansowy. Chłop Sancho Panza staje się jego giermkiem, barmanka-prostytutka – jego „panią” Dulcyneą, a wiatraki – olbrzymami, z którymi musi walczyć, by chronić ludzi.
Powieść pokazuje zarówno potęgę wyobraźni, która potrafi zmienić sposób, w jaki rozumiemy świat, jak i granice tej potęgi. Kichot kończy poobijany, posiniaczony i wyszydzony.