Choć oba poematy mają podobną strukturę (Dante przemierza różne miejsca w zaświatach, poznając naturę grzechu i zbawienia), główna różnica między Purgatorio a Inferno polega na tym, że w pierwszym z nich ton jest o wiele bardziej optymistyczny niż w drugim.
Piekło nie daje swoim mieszkańcom żadnej ucieczki ze względu na charakter ich zbrodni i brak skruchy. Czyściec daje duszom szansę na odpokutowanie za grzechy, aby mogły przygotować się do wejścia do Nieba. Choć kary, jakie są im wymierzane, są trudne do zniesienia, nie mają trwać wiecznie, w przeciwieństwie do groteskowych (choć czasem humorystycznych) kar, jakich Dante jest świadkiem w Piekle. W gruncie rzeczy więc Inferno skupia się na deprawacji potępionych, podczas gdy Purgatorio – na sile boskiej miłości w procesie pokuty.
Inna różnica między tymi dwoma poematami polega na tym, że Wergiliusz przestaje być przewodnikiem Dantego w połowie poematu. Będąc poganinem, który nigdy nie znał Chrystusa, Wergiliusz nie może wejść do nieba ani się do niego zbliżyć, nawet na wycieczkę z przewodnikiem. Dlatego w końcowych kantach poematu Wergiliusz musi ustąpić miejsca Beatrycze jako nowej postaci przewodnika i mentora Dantego. Dante przedstawia Beatrycze jako mieszkankę Nieba, co czyni z niej idealną przewodniczkę w ostatniej części ” Boskiej komedii „.