Lektury

Dolphus Raymond i Mayella Ewell to z pewnością dwie najciekawsze postacie w książce  „Zabić drozda „. Choć Mayella pojawia się tylko w jednym rozdziale powieści, jest jedną z najważniejszych postaci w tej historii. Z powodu ogromnej samotności Mayella próbuje uwieść żonatego czarnego mężczyznę, Toma Robinsona. Kiedy ten odmawia i próbuje opuścić dom Ewellów, staje się niewinną ofiarą oskarżenia o gwałt i napaść. Mayella nie ma innego wyboru, jak tylko pójść w ślady ojca; po tym, jak Bob ją bije, kontaktuje się z szeryfem , obwinia Toma, dodając do sprawy zarzut gwałtu. Mayella zgadza się z opowieścią ojca, aby ukryć prawdę i zachować surowe rasistowskie poglądy Ewellów. Jest żałosnym przykładem południowej kobiecości – niepiśmienna, zła, nieuczciwa i złośliwa. Jest tak przestraszona i zmanipulowana przez ojca, że przywiązuje się do pierwszego mężczyzny, który pojawi się na jej drodze, mimo że kolor jego skóry zarówno ją kusi, jak i obrzydza.

Dolphus Raymond jest postacią mało znaczącą, ale służy pokazaniu innej strony białych mieszkańców Maycomb. Jest ekscentrycznym białym mężczyzną, który decyduje się mieszkać z Afroamerykanami w miasteczku i lubi wprawiać białych w zakłopotanie swoim udawanym pijaństwem i niestabilnością psychiczną. W rzeczywistości myśli o wiele jaśniej niż większość mieszkańców Maycomb. Pochodzi ze starej i zamożnej rodziny (jest właścicielem nadrzecznej posiadłości) i współczuje Murzynom z powodu tego, jak są traktowani przez białych. Wyznaje swój sekret Scout i Dillowi, ponieważ  wie, że jako dzieci zrozumieją jego intencje.

Mieszkańcy Maycomb postrzegają Atticusa jako inteligentnego, prawego moralnie człowieka, który zachowuje się jak chrześcijanin i nie ulega wpływom opinii publicznej. Członkowie społeczności i sąsiedzi Atticusa ufają mu, dlatego jest on nieustannie wybierany do stanowej legislatury. Choć decyzja Atticusa, by bronić Toma Robinsona, bulwersuje większość członków społeczności, ma on także swoich zwolenników, takich jak panna Maudie. Maudie rozumie, że Atticus nie jest hipokrytą jak inni mieszkańcy Maycomb i że postępuje właściwie nawet wtedy, gdy jest to niepopularne.

Mimo honorowego charakteru i uczciwości Atticusa, uprzedzeni obywatele uważają, że nie ma on racji, broniąc Toma Robinsona. Nazywają go „miłośnikiem czarnuchów” i uważają, że zakłóca on spokój całej społeczności.

Choć wielu ludzi nie zgadza się z decyzją Atticusa, by bronić Toma Robinsona, szanują go jako człowieka prawego moralnie i rozumieją, że będzie bronił tego, co uważa za słuszne.

Atticus Finch w książce Harper Lee ” Zabić drozda ” to silna postać, której dominującymi cechami są odwaga, praktyczność, współczucie i uczciwość.

Atticus za wszelką cenę dąży do sprawiedliwości. To dlatego tak ciężko pracuje nad sprawą Toma Robinsona, podczas gdy większość innych prawników nie zadałaby sobie nawet odrobiny trudu. Atticus głęboko wierzy, że Tom nie jest winny, i stara się zapewnić mu jak najlepszą obronę. Atticus jest też odważny i stawia czoła linczującemu go tłumowi, aby chronić Toma.

Atticus jest człowiekiem praktycznym. Kiedy Scout przychodzi do niego z problemem dotyczącym jej nauczycielki, która jest zdenerwowana, ponieważ pierwszoklasistka Scout umie już czytać, Atticus zawiera z córką umowę. Będą kontynuować zwyczajową wieczorną lekturę pod warunkiem, że Scout nie powie o tym swojej nauczycielce. Atticus doskonale wie, jak poradzić sobie z problemami córki w sposób, który ona zrozumie i z którym będzie współpracować.

Ponadto Atticus jest pełen współczucia. Kiedy Tom Robinson zostaje zabity, Atticus przychodzi do Calpurnii, aby pomóc mu przekazać nowinę żonie Toma w najbardziej uprzejmy i troskliwy sposób. Atticus nie waha się też świadczyć swoich usług ludziom, którzy ich potrzebują, niezależnie od tego, czy są w stanie za nie zapłacić.

Wreszcie Atticus Finch jest uczciwy i uczy tego również swoje dzieci. Kiedy Bob Ewell zostaje zadźgany na śmierć, Atticus uważa, że Jem zrobił to przypadkowo w czasie szamotaniny. Nie chce zatuszować sprawy. Kiedy pan Tate przekonuje Atticusa, że Boo Radley rzeczywiście zabił Ewella, Atticus zgadza się nic nie mówić, ponieważ jego współczucie dla Boo przeważa nad innymi obawami.

Kiedy Jem pisze krótki list z podziękowaniem dla osoby, która zostawiała im prezenty w dziupli drzewa, jest zszokowany, gdy okazuje się, że ktoś zabetonował dziuplę. W ten sposób nie ma gdzie zostawić listu, a dzieci nie mogą dostać więcej prezentów.

Jem podejrzewa, że zrobił to Nathan Radley i pyta go o to, czekając, aż przejdzie ulicą. Nathan potwierdza, że zasypał dziurę i wyjaśnia, że to dlatego, że drzewo umierało. Później Jem pyta Atticusa o stan drzewa, nie mówiąc mu nic o dziupli. Atticus odpowiada, że drzewo wygląda dobrze. To potwierdza to, co Jem podejrzewał: że Nathan kłamie.

Nathan prawdopodobnie robi to, ponieważ odkrył, że Boo zostawia dzieciom prezenty i chce położyć temu kres. Wydaje się, że kontynuuje okrutne zachowanie swojego ojca, który trzyma Boo w samotności i izoluje go od sąsiadów. Takie zachowanie denerwuje Jema. Jak zauważa Scout: „Kiedy weszliśmy do domu, zobaczyłam, że [Jem] płakał”.

Nie, w tym okresie biali prawnicy w Alabamie nie robili wszystkiego, co w ich mocy, dla swoich czarnych klientów.

Akcja ” Zabić drozda ” rozgrywa się w latach trzydziestych XX wieku, w czasach Wielkiego Kryzysu, kiedy na Południu panował jawny rasizm. Współczesne ruchy na rzecz praw obywatelskich nie zdążyły jeszcze nabrać rozpędu i nawet ustawodawstwo przeciwko linczom nie było w stanie przejść przez Kongres.

Tym, co szokuje białą społeczność Maycomb, jest właśnie fakt, że Atticus podejmuje się obrony Toma Robinsona, który został fałszywie oskarżony o gwałt. Biała społeczność jest, z nielicznymi wyjątkami, oburzona faktem, że Atticus próbuje uniewinnić Robinsona. Postępowanie takie narusza obowiązujący od dawna kodeks białych, zgodnie z którym biali trzymają się razem, aby utrzymać czarnych na swoim miejscu. Oznacza to, że zawsze należy wierzyć słowu białej osoby, a nie czarnej. Bez względu na to, jak oczywiste jest, że kłamią, niewypowiedziany kodeks nakazuje białym ludziom popierać innych białych ludzi.

Atticus próbuje ostrzec swoje dzieci przed ostrą reakcją, jaką wywoła jego obrona Toma Robinsona, ale niewiele jest w stanie przygotować je na niesprawiedliwość, której są świadkami.

Dobrą tezą do analizy literackiej ” Zabić drozda ” może być stwierdzenie: „Uprzedzenia są dominującą cechą mieszkańców miasteczka Maycomb”.

Jest to teza dość łatwa do obronienia, ponieważ w całej książce można znaleźć wiele dowodów na jej poparcie. Obok uprzedzeń rasowych, których jaskrawym przykładem jest niesłuszne skazanie Toma Robinsona, istnieją uprzedzenia klasowe, których przykładem jest snobistyczna obsesja ciotki Aleksandry na punkcie społecznego rodowodu.

Odmianą uprzedzeń, o której mniej się mówi w książce, jest mizoginia, która nie pozwala kobietom zasiadać w ławach przysięgłych. W procesie Toma Robinsona wszyscy przysięgli są mężczyznami, ponieważ uważa się, że wysłuchiwanie nikczemnych szczegółów rzekomej zbrodni oskarżonego mogłoby naruszyć delikatną wrażliwość kobiet Południa.

A skoro już o tym mowa, to ostatecznie daremne wysiłki ciotki Aleksandry, by uczynić z Scout piękną, praworządną damę z Południa, wynikają bezpośrednio z jej uprzedzeń dotyczących dobrego wychowania. Alexandra uważa Finchów za dobrą rodzinę, znacznie przewyższającą innych, a już na pewno klany „białych śmieci”, takie jak Ewellowie.

Czas, w którym ława przysięgłych jest nieobecna, jest ważny, ponieważ pokazuje, że przynajmniej jeden przysięgły nie jest przekonany o winie Toma Robinsona.

Zazwyczaj w tym okresie, kiedy czarny mężczyzna zostaje oskarżony o gwałt na białej kobiecie, ława przysięgłych w mgnieniu oka wydaje wyrok skazujący. W rzeczywistości taki werdykt zostałby prawdopodobnie wydany jeszcze przed rozpoczęciem procesu – taki był poziom uprzedzeń rasowych na Południu w tamtych czasach.

W procesie Toma Robinsona wydaje się, że wszyscy przysięgli, z wyjątkiem jednego, podjęli decyzję jeszcze przed rozpoczęciem procesu. Jeden z przysięgłych nie wierzy, że Tom jest winny na podstawie dowodów przedstawionych przez oskarżenie.

Jak się okazuje, ławnik ten jest członkiem klanu Cunninghamów, co jest szczególnie ironiczne, zważywszy, że Walter Cunningham przewodził grupie linczującej, która była bliska włamania się do więzienia okręgowego i zabrania Toma na śmierć. Właśnie dlatego, że ten przysięgły nie wierzy w winę Toma, decyzja, która w normalnych warunkach trwałaby nie więcej niż kilka minut, w końcu zajmuje kilka godzin.

Powieść pozostaje aktualna do dziś, zarówno jeśli chodzi o konkretne kwestie związane z równym traktowaniem w świetle prawa, jak i o bardziej ogólne przesłanie moralne dotyczące natury uprzedzeń oraz szerszą tematykę.

Powieść porusza szerokie tematy, które są aktualne dzisiaj i które zawsze będą aktualne. Można to dostrzec w wielu reakcjach na powieść, ponieważ książkę opisano jako:

„Powieść regionalna poruszająca uniwersalne tematy tolerancji, odwagi, współczucia i sprawiedliwości…”

Powieść Harper Lee zawiera wyraźne przesłanie moralne dotyczące niebezpieczeństw wynikających z uprzedzeń. Jest to prawdą na kilku poziomach powieści. Przykład procesu Toma Robinsona jest wyraźnym wyrazem idei niesprawiedliwości prawnej wynikającej z dominujących uprzedzeń kulturowych.

Kwestia ta zajmuje znaczną część tekstu powieści, a także jej wymowę.

Główna część książki poświęcona rasizmowi i jego skutkom dotyczy uprzedzeń i nietolerancji, czyli tego, jak ludzie postrzegają i reagują na różnice między nimi.

Oprócz rasy, w powieści poruszane są także kwestie uprzedzeń klasowych. Niebezpieczeństwa związane z izolacją społeczną i wynikającymi z niej zachowaniami przestępczymi (i patologicznymi), są w pełni widoczne w postaciach Boba i Mayelli Ewell.

Zagadnienia te, wyrażające niebezpieczeństwa wynikające z zakorzenionych uprzedzeń kulturowych, pozostają aktualne w naszym dzisiejszym świecie, który nadal charakteryzuje się pewnymi uprzedzeniami i nietolerancją.

W kwestii równego traktowania w świetle prawa powieść jest nadal przejmująco aktualna. Choć panuje powszechna zgoda co do tego, że dokonał się postęp w zakresie sprawiedliwości społecznej wobec mniejszości, wielu uczonych i obrońców sprawiedliwości społecznej wskazuje na utrzymującą się i niepokojącą tendencję do wydawania wyroków skazujących i wymierzania kar na podstawie uprzedzeń rasowych.

Reforma systemu karania jest obecnie przedmiotem zainteresowania zarówno rządu USA, jak i obrońców sprawiedliwości społecznej. Kwestia sprawiedliwego (lub niesprawiedliwego) skazywania, poza początkowym niesłusznym wyrokiem w sprawie Toma Robinsona, jest omawiana w powieści Lee, a kara śmierci jest kwestionowana.

W szczególności Jem kwestionuje zastosowanie kary śmierci wobec Robinsona, człowieka, który jest w oczywisty sposób niewinny i który nigdy nie został oskarżony o zabicie kogokolwiek.

W ten sposób sprawiedliwość, jako pojęcie, zostaje poddana w powieści Harper Lee swoistej próbie. Książka nadal stanowi istotny komentarz na temat sprawiedliwości, uprzedzeń i systemu prawnego, a także przedstawia postać nadziei i uczciwości właśnie w tych kontekstach.

Atticus Finch jest przykładem osoby, która dąży do tego, by sprawiedliwości stało się zadość, niezależnie od zakorzenionych i systematycznych uprzedzeń.

Kiedy podejmuje się prowadzenia sprawy Toma Robinsona, jest zdeterminowany, by zrobić wszystko, co w jego mocy, by go bronić, mimo że wie, iż sprawa Toma jest praktycznie beznadziejna – jest on czarnym człowiekiem sądzonym przez system, który już go osądził.

Obecność cioci Aleksandry wpływa na rodzinę Finchów w ” Zabić drozda ” na wiele różnych sposobów, a ona sama zapewne twierdzi, że wprowadza pewne pozory porządku do spokojnego wcześniej domu.

Gdy tylko impertynencka ciotka Alexandra pojawia się w rezydencji Finchów, zaczyna przejmować władzę. Bardzo krytyczna wobec umiejętności wychowawczych swojego brata Atticusa, Alexandra chce wpoić Scout i Jemowi trochę dyscypliny i celu.

Szczególnie zależy jej na wychowaniu Scouta. Ciocia Alexandra, staroświecka dama o wyidealizowanej wizji kobiecości, chce uczynić z Scout piękną, dystyngowaną damę z Południa.

Ponieważ jednak Scout jest niepoprawną chłopczycą, okazuje się, że o wiele łatwiej powiedzieć niż zrobić. Scout opiera się próbom ciotki, by uczynić z niej damę, co wywołuje spore napięcie w domu Finchów.

Ciotka Alexandra wywiera również wpływ na Finchów, podkreślając ich rolę w społeczeństwie. Będąc snobką, Alexandra gorąco wierzy w zalety dobrego wychowania i w to, że pewne cechy charakteru, zarówno dobre, jak i złe, są przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Nic dziwnego, że Alexandra uważa, iż Finchowie są dobrą rodziną. To wyjaśnia, dlaczego tak bardzo zależy jej na tym, by Scout zaczęła zachowywać się jak dama i dlaczego nie jest zadowolona z tego, że jej brat zajął się sprawą Toma Robinsona. Dla niej to poniżej godności Fincha bronić czarnego człowieka w sądzie. Według niej Atticus przynosi hańbę rodzinie.

Subtelna zmiana”, którą Scout zaczyna dostrzegać w swoim ojcu, następuje po tym, jak Atticus obronił Toma Robinsona przed rozwścieczonym tłumem mężczyzn, którzy chcieli go zlinczować. Rano po tym przerażającym incydencie Atticus nie ma zbyt wielkiego apetytu; zamiast jeść, zaczyna dyskutować o postawach rasistowskich w Maycomb (zwłaszcza o postawie Braxtona Underwooda) w obecności czarnej pokojówki rodziny, Calpurnii.

Ciotka Alexandra wpada w zakłopotanie i strofuje Atticusa za mówienie o nienawiści Braxtona w obecności kobiety, która jest celem tej nienawiści. Uważa, że tego rodzaju rozmowy „zachęcają ich” i „wszystko, co dzieje się w tym mieście, przed zachodem słońca trafia do kwatery”. Atticus odpowiada: „Cóż, jestem pewien, że Cal o tym wie. Wszyscy w Maycomb o tym wiedzą”.

Ten bardziej bezpośredni sposób mówienia i „lekka skrobliwość” w głosie Atticusa to zmiana, którą Scout zauważa, a którą określa jako „ciche okopywanie się, a nie jawną irytację”. Atticus wie, że walczy po stronie sprawiedliwości i nie musi być upominany przez kobietę, która wciąż wydaje się zachowywać pewne elementy zakorzenionego rasizmu. W tym momencie staje się jasne, że cierpliwość Atticusa wobec chęci utrzymania przez miasto status quo jest coraz mniejsza.